Zašto je klima Srbije idealna za poljoprivredu?

Poljoprivreda je delatnost koja u najvećoj meri zavisi od klimatskih uslova jedne zemlje, pa se proizvođači uvek prilagođavaju terenu, temeperaturi i vrstama nepogoda kakve su tipične za region u kojem gaje biljke.

Ova pravila primenjuju se i na oranicama u Srbiji, iako je naša zemlja poznata kao region zahvalan za gajenje najrazličitijih kultura, kako ratarskih, tako i voćarskih i vinogradarskih.

Poljoprivreda predstavlja privrednu delatnost od koje živi oko 40% stanovništva naše zemlje, a kako se klima menja, tako se menjaju i njeni uticaji na proizvodnju.

Brojni stručnjaci se bave klimatskim promenama koje su se već desile, i onima koje će tek doći u našu zemlju, a mi ćemo se danas baviti važnošću klime za poljoprivredu i budućnost proizvodnje hrane u Srbiji i time kako klimatske promene utiču na poljoprivredu u našoj zemlji.

Da li je klima u Srbiji povoljna za poljoprivredu

Ukupna površina poljoprivrednog zemljišta na teritoriji Republike Srbije iznosi 3.861.477 hektara. Najrazvijenije grane poljoprivrede u Srbiji su stočarstvo i ratarstvo, kojim se bavi više od 40% poljoprivrednika, zatim slede voćarstvo i vinogradarstvo sa oko 15% aktivnih privrednika, dok se ostalim kulturama bavi svega 3% stanovništva.

Izuzetno veliki uticaj i doprinos značaju i razvoju poljoprivrede na nekim područjima, pored kvaliteta zemljišta ima – klima, odnosno temperature u toku godine i količina padavina. Ovo su osnovni faktori da se biljne kulture adekvatno razviju i daju željene prinose.

Srbija ima izrazito povoljne prirodne i klimatske uslove za uzgoj različitih poljoprivrednih vrsta (biljnih i stočarskih). Kao najvažniji poljoprivredni proizvodi iz Srbije izdvajaju se:

• Kukuruz
• Pšenica (proizvodnja pšeničnog brašna)
• Suncokret (proizvodnja jestivog ulja i sačme)
• Šećerna repa (proizvodnja šećera)
• Soja (proizvodnja ulja i proteinskih proizvoda)
• Krompir
• Maline
• Jabuke
• Šljive
• Višnje
• Grožđe
• Svinjsko meso
• Goveđe meso
• Živinsko meso i
• Mleko

Osnovne karakteristike klime u Srbiji

Klima u Srbiji spada u umereno-kontinentalnu, sa osobinama stepa koje dominiraju na području Vojvodine i na istoku, u Negotinskoj krajini. Zaravnjeni delovi jugozapadne Srbije, ali i oni najviši, planinski krajevi imaju umereno planinske karakteristike klime, sa kratkim, svežim letima i dugim, oštrim zimama sa vetrovima.

Prosečna godišnja temperatura iznosi između 11 i 12 stepeni Celzijusa. U anuaru je uobičajeno da ide do ispod minus 1 ili plus 1 stepen, dok prosečne junske temperature iznose 22/23 stepena Celzijusa.

U našoj zemlji u proseku padne od 600 do 800 milimetara kiše, i to u ravničarskim predelima, dok u planinama ta količina u proseku iznosi od 800 do 1.200 milimetara.

Zahvaljujući ovako pogodnoj klimi, poljoprivredna grana industrije u Srbiji ima odlične predispozicije za opstanak i napredak, stoga ne treba da čudi činjenica da su poslovi u poljoprivredi veoma traženi i predstavljaju odličan vid zarade.

Klima u Vojvodini

Najveća ravnica Srbije, i deo zemlje gde se nalaze najplodnije oranice je autonomna pokrajina Vojvodina. Klima u Vojvodini je umereno kontinentalna, sa toplim letima, malo hladnijim zimama, i prolećem i jeseni koja traju kratko.

Klima Vojvodine je izuzetno pogodna za poljoprivredu, o čemu svedoče ogromne površine kvalitetnog, obradivog zemljišta. Plodna zemljišta čine čak 84% površine Vojvodine.

Prirodna plodnost vojvođanske ravnice dodanto je poboljšana razgrantom mrežom kanala za navodnjavanje. Na ovom području, prirodno je drenirano oko 1,78 miliona hektara obradive zemlje. Oko 70% ovih polja je pod zasadima žitarica, 20% je pod industrijskim biljem, a na 10% zemlje su zasađene/posejane ostale kulture.

Klima u Pomoravlju

Region Pomoravlja je u klimatskom pogledu karakterističan po prelaznim oblicima stepsko kontinentalne klime u nizijama i umerenokontinentalne klime na južnom obodu. Uobičajena, najniža temperatura iznosi minus 0.6 stepeni Celzijusa, dok je prosečna letnja temperatura 21,7 stepen.

Pomoravlje je prevaskohodno poznato kao ratarsko-stočarski kraj, sa razvijenim voćarstvom. Dolina oko reka je predodređena za povrtarsku  proizvodnju, a brda su više voćarsko područje.

Kukuruz i pšenica posebno dobro rađaju u dolini Velike Morave, gde se mnogo gaji i povrće, pre svega pasulj i kupus, ali su zastupljeni i zasadi pod industrijskom biljee, najviše šećernom repom i suncokretom.

Kraj koji je nekada bio poznat po gustim šumama i njivama pod žitima, danas se razvija i kao oblast po čijim brežuljcima niču vinogradi, okruženi prostranim voćnjacima.

Kako klimatske promene utiču na poljoprivredu u Srbiji

I pre nego što smo postali svesni činjenica o promenama klime, poljoprivrednici su se na razne načine prilagođavali promenama vremena i kako-tako uspevali da se izbore sa svim nepredvidivim okolnostima.

Neki od načina za pospešivanje poljoprivredne proizvodnje tokom loših klimatskih uslova jesu navodnjavanje, korišćenje otpornijeg semena i povećavanje određenih agrotehničkih mera.

Kako poljoprivreda utiče na klimatske promene

Jasno je da klima ima više uticaja na poljoprivredu, u odnosu na ostale privredne delatnosti ali činjenica je da ova grana industrije u jednakoj meri i doprinosi tim klimatskim promenama, i to pre svega utičući na povećanje gasova sa efektom staklene bašte, upotrebom veštačkih đubriva, fosilnih goriva i sl.

Tokom prethodnog veka, gasovi od industrijske proizvodnje i ostalih ljudskih aktivnosti doveli su do porasta prosečne temperature u Evropi, i to za oko 1 stepen Celzijusa. Ova promena uticala je na češće ekstremne promene i porast temperature, a onda i na sušne talase i poplave.

Zato poljoprivreda predstoji da smanji proces štetnog uticaja na klimatske promene kao i proces prilagođavanja promenjenim klimatskim uslovima.

Stanje klime u Srbiji i njen uticaj na ratarsku proizvodnju

Povoljni prirodni i klimatski uslovi znatno pospešuju razvoj poljoprivrede, i njene prinose. Ravničarski regioni Vojvodine, Kosova i Metohije, Pomoravlja, Posavine, Tamnave, Kruševačkog i Leskovačkog okruga pogodni su za mehanizovanu ratarsku i povrtarsku proizvodnju.

Uticaj klime u Srbiji na voćarstvo i vinogradarstvo

Brdoviti predeli sa brežuljcima koji dominiraju istočnim i zapadnim delom naše zemlje, povoljni su za razvoj voćarske i vinogradarske proizvodnje. Od voćnih vrsta, na ovom području najbolje uspevaju i najzastupljenije su maline, šljive i jabuke.

Povoljni položaj naše zemlje uticao je na ravnomernu raspodelu i smenu toplih i zimskih perioda, sa usađenim temepraturnim i vazdušnim karakteristikama u nekim područjima. Ove karakteristike predodredile su i vrstu poljoprivrede.