Istorija poljoprivrede – kako se razvijala najsnažnija grana industrije
Poljoprivreda, odnosno agrarna privreda predstavlja jednu od osnovnih industrija koje “hrane” jednu državu.
Međutim, ono što danas smatramo poljoprivredom, kroz vekove, decenije, pa i godine, menjalo se i prilagođavalo, pre svega prema potrebama savremenog doba i potrebama stanovnika planete.
Najstarija poljoprivreda podrazumevala je gajenje kultura koje su korisne “samo” čoveku i njegovoj ishrani; danas se preko poljoprivrede dobijaju i namirnice za ljudsku upotrebu, ali i sirovine koje se koriste i u drugim industrijama.
Pre samog početka, bitno je imati u vidu da je “poljoprivreda” zajedničko ime za privredne grane koje su joj komplementarne, i podrazumeva:
- Biljnu proizvodnju – zemljoradnju, voćarstvo, vinogradarstvo
- Stočarsku proizvodnju – prema vrsti gajene stoke i drugih životinja (ovčarstvo, govedarstvo, pčelarstvo, ribarstvo, svilarstvo i dr.)
- Šumarstvo
Hajde da se upoznamo sa počecima ove ekstezivne, i intenzivne strane industrije, kojom se prema procenama bavi 70% stanovnika naše Srbije, i čak 60% stanovnika čitave planete.
Istorija poljoprivrede – pioniri i začeci najšire industrijske grane
Prvi dokazi o začetku poljoprivrede datiraju iz najstarijeg doba ljudske istorije, Paleolita, ili starijeg kamenog doba.
U ovom periodu, koje obuhvata oko 30.000 do 10.000 godina p. n. e. paleolitska “dijeta”, ishrana, podrazumavala je sakupljanje oraha, žitarica, sitnih buba za obrok.
Hiljadu godina nakon toga, ljudi su postepeno prelazili na uzgoj žitarica, pečurki pa čak i stoke za ishranu.
Prvi usevi prvih civilizacija
Smatra se da su se promene u pravcu razvoja poljoprivredne svesti različito razvijale u različitim delovima sveta, a najnapredniji su bili narodi na prostoru – ujedno i regioni u kojima su se rodile najranije civilizacije i kulture.
Različita upotreba poljoprivrednih tehnika došla je sa prostora Mesopotamije. Sumerci su prvi proizvodili žitarice u većim razmerama. Poljoprivreda na reci Nil razvijala se uporedo sa prvim usevima u Kini, gde je pšenica smenjena pirinčem.
U američkim civilizacijama, prvo je pripitomljen kukuruz, još 10 000 godina pre nove ere. Kasnije su uzgajali i hranu poput krompira, paradajza, paprike i bundeve.
U Grčkoj su najranije počeli uzgajati pistaće, bademe i sočivo, još od 11000, da bi im se pridružili zob i ječam koji su uzgajani u velikim količinama radi prehrane stoke kao što su svinje, koze i ovce.
Do 5 hiljadite godine pre naše ere, poljoprivreda u skoro svakom svom obliku postojala je na svim kontinentima.
Tokom, recipročno kratke istorije poljoprivrede (one u pravom smislu), ljudska populacija povećala se sa 4 miliona stanovnika na 7 milijardi. Put nije bio lak; smenjivale su se bolesti, nepogode i klima, usevi propadali dok narod nije razumeo kako da ih zaštiti – sve to da bismo uspostavili društveni poredak kakav danas poznajemo.
Kako je poljoprivreda uticala na razvoj civilizacija?
Istorija poljoprivrede i sam poljoprivredni razvoj bio je jedan od glavnih i prvih uslova da mnoge kulture i civilizacije procvetaju, ali i da padnu. Ko je imao razvijeniju poljoprivredu često je bio i snažniji, narod nije gladovao, i trgovina je kasnije tekla neometano.
Veće zalihe hrane mogle su da prehrane veliki broj stanovnika jednog podneblja, pa su se tako ljudi udruživali, mala naselja su postajala gradovi, države, a poljoprivreda se smatrala ključnom delatnošću za opstanak mnogih carstava.
Oni narodi koji nisu bili blagosloveni plodnom zemljom, nisu ni imali uslove za razvoj poljoprovrede, pa su tako i kroz istoriju bili siromašniji i obično pod vlašću neke veće sile; u početku Starogrčke kulture, a posle i Rimskog ili Egipatskog carstva.
Ipak, kada je hrane bilo dovoljno, ljudi su počeli da razmišljaju i o drugim stvarima koje su ih zanimale, pa su tako nastajale i druge “profesije”. Kako su se civilizacije oblikovale, tako su anstajale političke i religijske struje koje su ih kontrolisale, uspostavivši niz pravila, obaveza i prava običnom čoveku.
Savremena istorija poljoprivrede
Čovečanstvo ne samo da je od svog najranijeg početka čvrsto okrenuto prema poljoprivredi, već mu od nje zavisio i opstanak. Poljoprivredne tehnike se od prvog dana, u svim regijama sveta, konstantno usavršavaju, što doprinosti neprocenjivom bogatstvo znanja, tradicije i prirodne raznolikosti poljoprivrednih kultura u svetu.
Procvat poljoprivrede, i savremena istorija poljoprivrede nastupa tokom 20. veka, kada se drastično menja njen dotadašnji tok razvoja.
Motorizacija, mehanizacija i mnoga druga naučna dostignuća omogućila su ogromno povećanje prinosa u odnosu na uloženo, kao i zdravlja uzgajanih kultura.
Koliko se dobilo, a koliko izgubilo na kvalitetu poljoprivrednih proizvoda je zasebna tema, sa mnogo polemike i zavisi od slučaja do slučaja.
U nerazvijenim zemljama sveta, poljoprivreda je dodatno ugrožena i potlačena uticaju globalnog kapitalizma, gde velike i razvijene zemlje drže monopol nad poljoprivrednim proizvodima koji dolaze iz nerazvijenih podneblja, stajvljajući tako siromašne agrarne proizvođače u neravnopravan položaj.
Takođe, veliki problem u savremenoj istoriji poljoprivrede je i ekologija koja danas ima važnu ulogu kada su u pitanju razvoj i budućnost poljoprivrede i društva, tako da su sve oči uprte u nju.
